หมัดชนิด Ctenocephalides canis และ Ctenocephalides felis felis: ข้อมูลเบื้องต้น และการจำแนกชนิดโดยใช้ความแปรผันทางสัณฐานวิทยา Ctenocephalides canis and Ctenocephalides felis felis: Basic Information and Species Identification based on Morphological Variations

Abstract

หมัดชนิด Ctenocephalides felis felis (หมัดแมว) และ Ctenocephalides canis (หมัดสุนัข) เป็นปรสิตภายนอกที่มีความสำคัญในแมวและสุนัข ตามลำดับ หมัดสามารถก่อโรคและเป็นพาหะนำโรคหลายชนิด โดยเฉพาะ C. felis felis เป็นสัตว์ขาปล้องอีกหนึ่งชนิดที่เป็นปัญหาสำคัญมากที่สุดในสุนัขและแมวทั่วโลกและยังพบในสัตว์อีกหลายชนิดเมื่อเปรียบเทียบกับ C. canis รวมถึงหมัดแมวชนิดนี้ยังพบมีการดื้อต่อยาฆ่าแมลงหลายชนิดที่มีใช้อยู่ในปัจจุบัน การจำแนกชนิดของหมัดให้ถูกต้องจะเป็นพื้นฐานสำคัญทางด้านอนุกรมวิธานและเป็นประโยชน์ในเชิงระบาดวิทยา การควบคุมและป้องกัน ขณะบางการศึกษายังไม่สามารถจะแยกชนิดของหมัดทั้งสองชนิดได้อย่างชัดเจนนักโดยวิธีทางสัณฐานวิทยา เนื่องจากมีความแปรผันของลักษณะเส้นขนบริเวณขอบด้านบนของขาหลังส่วน tibia ของหมัด และเส้นขนที่อยู่ด้านข้างลำตัวของหมัดบริเวณ lateral metanotal area (LMA) ดังนั้นบทความนี้จึงได้นำเสนอข้อมูลทั่วไปของหมัดและการใช้ลักษณะสำคัญทางสัณฐานวิทยาของหมัดสำหรับใช้ในการแยกชนิดของหมัดทั้ง 2 ชนิดคือ C. felis felis และ C. canis รวมถึงการนำไปใช้อย่างระมัดระวังเพื่อการศึกษาวิจัยต่อไปในอนาคต

Ctenocephalides felis felis (cat flea) and Ctenocephalides canis (dog flea) are the main ectoparasites of domestic cats and dogs, respectively. They play an important role as infesting agent and a vector of multiple diseases particularly C. felis felis. This flea, C. felis felis is one of the most important arthropods of dogs and cats worldwide with a wide range of hosts comparing with C. canis while developed resistance of this species against many common insecticides has been recorded. Accurate species identification of fleas is the basis for taxonomy and epidemiological aspects including control and prevention. Whereas some studies based on morphological characters have not been clearly identified between two species since the morphological variations of chaetotaxy on the dorsal margin of the hind tibia as well as lateral metanotal area (LMA) are found. Therefore, in this review article, the general data of these fleas are provided as well as the main morphological characteristics of fleas will be used for species identification between C. felis felis and C. canis, and their characteristics will also be applied carefully for the future research.