การประเมินผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดินต่อปริมาณน้ำท่าในพื้นที่ลุ่มน้ำลำภาชีโดยใช้ข้อมูลดาวเทียมและแบบจำลอง SWAT Assessment of the Impact of Land Use Change on Runoff in Lam Phachi Basin using Satellite Data and SWAT Model

Abstract

             งานวิจัยนี้เป็นการศึกษาผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดินที่มีผลต่อปริมาณน้ำท่าในพื้นที่ลุ่มน้ำลำภาชีโดยใช้แบบจำลอง SWAT ขั้นตอนการดำเนินการ ประกอบด้วย การจำแนกการใช้ที่ดิน/สภาพปกคลุมดินด้วยวิธี Decision Tree จากภาพถ่ายดาวเทียม Landsat ปี 2532 2543 และ 2557 ถัดมา เป็นการจำลองความสัมพันธ์ปริมาณน้ำฝน-น้ำท่าด้วยแบบจำลอง SWAT โดยใช้ข้อมูลภูมิอากาศและฝนระหว่าง 2553 ถึง 2558 และข้อมูลการใช้ที่ดิน 3 ช่วงเวลา และท้ายสุดเป็นการวิเคราะห์เปรียบเทียบผลของการเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดินต่อปริมาณน้ำท่าในพื้นที่ลุ่มน้ำลำภาชี ผลการศึกษา พบว่า ในลุ่มน้ำลำภาชีมีพื้นที่ป่าไม้มากกว่าครึ่งหนึ่งของพื้นที่ลุ่มน้ำ รองลงมาเป็นพื้นที่พืชไร่ประมาณหนึ่งในสี่ของพื้นที่ และการเปรียบเทียบการเปลี่ยนแปลงสภาพปกคลุมดินในลุ่มน้ำลำภาชีระหว่างปี 2532 กับ 2557 พบว่า พื้นที่พืชไร่มีพื้นที่ลดลงส่วนใหญ่กลายเป็นพื้นที่ไม้ยืนต้น การจำลองความสัมพันธ์ปริมาณน้ำฝน-น้ำท่าด้วยแบบจำลอง SWAT ในพื้นที่ลุ่มน้ำลำภาชีสำหรับการใช้ที่ดินปี 2532 2543 และ 2557  มีปริมาณน้ำท่ารายปีเฉลี่ยเท่ากับ 195.9 มิลลิเมตร 192.5 มิลลิเมตร และ 188.8 มิลลิเมตร ตามลำดับ ปริมาณน้ำท่าของการใช้ที่ดินปี 2532 เปรียบเทียบกับ 2557 มีปริมาณลดลง 3.6 % เนื่องจาก การเปลี่ยนแปลงของพืชไร่เป็นไม้ยืนต้นบริเวณทิศตะวันออกของลุ่มน้ำลำภาชี