การพัฒนาประสิทธิภาพการให้บริการสาธารณะด้านการเกษตรขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น สู่การยกระดับความเป็นเศรษฐกิจพอเพียงของเกษตรกรในภาคเหนือ Development of Efficiency in Public Services of Local Administrative Organizations to Enhance the Level of Sufficiency Economy in the Northern Region of Thailand

บทคัดย่อ

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อหาปัจจัยที่ส่งผลต่อการเพิ่มประสิทธิภาพการบริหารจัดการองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) และหาแนวทางการยกระดับความเป็นอยู่ของเกษตรกรตามแนวทางปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงให้เกิดการยกระดับความเป็นอยู่ของเกษตรกร โดยการเลือก อปท. แบบเจาะจง ได้แก่ จังหวัดเชียงใหม่ ลำพูน เชียงราย พะเยา อุตรดิตถ์ และน่าน รวม 30 แห่ง แต่ละแห่งคัดเลือกตัวอย่างเกษตรกร จำนวน 300 ราย เพื่อวัดระดับความเป็นเศรษฐกิจพอเพียงของเกษตรกรอัจฉริยะพอเพียง และวิเคราะห์ค่าประสิทธิภาพในการให้บริการสาธารณะด้านการเกษตรของ อปท. ด้วยโปรแกรมสำเร็จรูปทางเศรษฐศาสตร์ (Data Envelopment Analysis Program: DEAP) ผลการวิจัยพบว่า อปท. ทั้งหมดมีการบริหารจัดการที่ส่งผลต่อการขับเคลื่อนการยกระดับความเป็นอยู่ของเกษตรกรตามแนวทางปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงที่มีประสิทธิภาพ ในระดับสูง มีค่าประสิทธิภาพในการให้บริการสาธารณะด้านการเกษตรค่าเฉลี่ยเท่ากับร้อยละ 88.30 โดยปัจจัยที่มีผลกระทบต่อประสิทธิภาพในการให้บริการสาธารณะด้านการเกษตรของ อปท. คือ สัดส่วนงบประมาณ ด้านการเกษตรต่องบประมาณทั้งหมด พนักงานประจำที่ดูแลด้านการเกษตร และจำนวนศูนย์เรียนรู้ ด้านการเกษตร ทั้งนี้พบว่า อปท. ที่มีประสิทธิภาพการให้บริการสูงสามารถยกระดับความเป็นเกษตรกรอัจฉริยะพอเพียงในระดับเข้าถึง นอกจากนี้เกษตรกรสามารถยกระดับความเป็นอยู่จากไม่เข้าข่ายเป็นเข้าข่าย เข้าใจ และเข้าถึงความเป็นเกษตรกรอัจฉริยะพอเพียง ข้อเสนอแนะงานวิจัยคือ อปท. ควรวางแผนการขับเคลื่อน และยกระดับประสิทธิภาพโดยการจัดทำโครงการเศรษฐกิจพอเพียงด้านการเกษตรที่ส่งผลต่อการยกระดับความเป็นอยู่ของเกษตรกร มีการกำหนดงบประมาณ บุคลากรผู้รับผิดชอบให้ชัดเจน และบูรณาการงานร่วมกับนักวิจัยซึ่งระบุไว้ในแผนงบประมาณประจำปีและแผนยุทธศาสตร์ 5 ปี ของ อปท. ให้เกิดความยั่งยืนต่อไป

คำสำคัญ: ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ประสิทธิภาพสาธารณะด้านการเกษตร เกษตรกรอัจฉริยะพอเพียง

ABSTRACT

The purposes of the research were to investigate the factors affecting Sufficiency Economy Philosophy (SEP), and enable the ways to improve farmers’ livelihoods based on SEP. The participatory research with 30 subdistrict administrative organizations was carried out by speculative random sampling organizations in Chiang Mai, Lamphun, Chiang Rai, Payao, Uttaradit, and Nan. Each subdistrict administrative organization selected 300 farmers for the project. The smart SEP farmers were tested for measuring the level of Sufficiency Economy, and then analyzed the efficiency of agricultural public services of the subdistrict administrative organization using the Data Envelopment Analysis Program (DEAP). The research results revealed that all subdistrict administrative organizations had high-efficiency management that affected the drive to improve the farmers’ livelihoods based on the SEP. On the efficiency values in agricultural public service, the average score was 88.30 percent. The factors affecting the efficiency of agricultural public service of the subdistrict administrative organizations were: (1) the proportion of agricultural budget to the local budget (2) full-time employees in charge of agriculture and (3) number of agricultural learning centers. Moreover, it was found that the subdistrict administrative organization with high efficiency could upgrade the level of smart SEP farmers at the accessible level as well. In addition, farmers were able to raise their livelihoods higher, from not being in the category, and access to being smart SEP farmers. However, there are some suggestions that the subdistrict administrative organizations should plan to drive and upgrade to higher efficiency by establishing a Sufficiency Economy project in agriculture. That affects to increase the livelihoods of farmers by having sufficient budget and personnel responsible and integrating work with researchers. Thai should be stated in the budget plan for each year and the 5-year strategic planning of the subdistrict administrative organizations to ensure sustainability.

Keywords: Sufficiency Economy Philosophy, Efficiency of Agricultural Services, Smart SEP Farmers

เอกสารอ้างอิง (References)

จิรัฐ เจนพึ่งพร วิษณุ อรรถวานิช โสมรัศมิ์ จันทรัตน์ และบุญธิดา เสงี่ยมเนตร. (2562). พลวัตการทำเกษตรไทยและนัยต่อผลตอบแทนและความเสี่ยงของครัวเรือนเกษตร. สืบค้น 1 สิงหาคม 2562, จาก https://www.pier.or.th/wp-content/uploads/2019/06/aBRIDGEd_2019_014.pdf

ชลิดา ทุกข์สูญ และอาวรณ์ โอภาสพัฒนกิจ. (2559). การวิเคราะห์ศักยภาพของเจ้าหน้าที่เกษตรขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและกลุ่มเกษตรกรผู้ปลูกข้าวเพื่อการวางแผนพัฒนาที่เหมาะสม. วารสารการพัฒนาชุมชนและคุณภาพชีวิต 4(2), 200–211.

ชัยรัตน์ นทีประสิทธิพร และวีระศักดิ์ สมยานะ. (2563). บทบาทหน้าที่ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ในการส่งเสริมและสนับสนุนภาคการเกษตรชุมชนจังหวัดเชียงใหม่. วารสารวิชาการ คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์, (16)2, 15-138.

ปิยะลักษณ์ พุทธวงศ์. (2557). ความไม่เท่าเทียมกันทางการคลัง ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในระดับตำบล. Journal of Economics, (18)2, 1-22.

พิทวัส เอื้อสังคมเศรษฐ์ กมลชนก สุทธิวาทนฤพุฒิ และรวิพิมพ์ ฉวีสุข. (2562). การปฏิบัติทางการเกษตรอินทรีย์ ความได้เปรียบทางการแข่งขัน และผลการดำเนินงานด้านต้นทุนของเกษตรกรไทย. จุฬาลงกรณ์ธุรกิจปริทัศน์, (41)160, 102-135.

วีระศักดิ์ สมยานะ. (2555). การประยุกต์ใช้คุณธรรมตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเพื่อการขับเคลื่อนองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง: กรณีศึกษาองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นจังหวัดเชียงใหม่. มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี.

วีระศักดิ์ สมยานะ และกมลทิพย์ คำใจ. (2563). การบริหารงบประมาณขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นภาคเหนือ The Budget Management of Local Administration Organizations in Northern Region. สักทอง : วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ (สทมส.), (27)3, 34-47.

วีระศักดิ์ สมยานะ และคณะ. (2562). การประยุกต์ใช้ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) ต่อการพัฒนาชุมชนในเขตภาคเหนือ. สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.).

อภิชัย พันธเสน. (2560). เศรษฐกิจพอเพียง: พระอัจฉริยภาพและพระกรุณาธิคุณของในหลวงรัชกาลที่ 9. นนทบุรี: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยรังสิต.

อภิชาติ  ใจอารีย์. (2561). แนวทางการขับเคลื่อนเกษตรอินทรีย์เพื่อสร้างความมั่นคงด้านอาหารปลอดภัยสำหรับชุมชน: บทสะท้อนจากภาคปฏิบัติการ. วารสารมหาวิทยาลัยศิลปากร, (38)5, 1-17.

Banker, R. D., Charnes, A. and Cooper, W. W. (1984). Some models for estimating technical and scale inefficiencies in data envelopment analysis. Management Science, 30(9), 1078-1092.

Charnes, A., Cooper, W. W. and Rhodes, E. (1978). Measuring the efficiency of decision making units. European Journal Operational Research, 3(4), 339-338.

Coelli, T. J., Rao, D. S. P. and Battese, G. E. (1998). An introduction to efficiency and productivity analysis. Kluwer Academic Publishers, London.

Färe, R., Grosskopf, S. & Kokkelenberg, E.C. (1989). Measuring plant capacity, utilization and technical change: a non-parametric approach. International Economic Review, 30(3), 655-666.

Färe, R., Grosskopf, S. & Lovell, C.A.K. (1994). Production frontiers. United Kingdom, Cambridge University Press.

Loikkanen, H.A. and Susiluoto, L. (2005) Cost Efficiency of Finnish Municipalities in Basic Service Provision 1994-2002. Urban Public Economics Review, 4(4), 39-63.