แนวทางการจัดการความรู้เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ภูมิปัญญาผ้าทอพื้นบ้านกลุ่มชาติพันธุ์ลาวครั่ง ชุมชนวัดโพรงมะเดื่อ จังหวัดนครปฐม| Knowledge Management Approaches for Enhancing Learning of The Fabrics weaving Wisdom of Lao Khrang focused on Lao Khrang Ethnic Group in Wat Phrong Madua Community Nakhon Pathom Province

Abstract

การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ในการวิจัย 1. เพื่อศึกษาสภาพบริบท การเรียนรู้ภูมิปัญญาผ้าทอพื้นบ้านกลุ่มชาติพันธุ์ลาวครั่ง ชุมชนวัดโพรงมะเดื่อ จังหวัดนครปฐม 2. เพื่อออกแบบกิจกรรมการจัดการความรู้     เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ภูมิปัญญาผ้าทอพื้นบ้านกลุ่มชาติพันธุ์ลาวครั่ง ชุมชนวัดโพรงมะเดื่อ จังหวัดนครปฐม และ  3. เพื่อเสนอแนวทางการจัดการความรู้เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ภูมิปัญญาผ้าทอพื้นบ้านกลุ่มชาติพันธุ์ลาวครั่ง ชุมชนวัดโพรงมะเดื่อ จังหวัดนครปฐม การวิจัยใช้วิธีการสัมภาษณ์เชิงลึก การจัดสนทนากลุ่ม ผู้นำชุมชน ปราชญ์ชาวบ้าน/ภูมิปัญญาผ้าทอ โดยกลุ่มตัวอย่างในการศึกษาข้อมูลความรู้บริบทชุมชน และเพื่อออกแบบกิจกรรมการจัดการความรู้เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ภูมิปัญญาผ้าทอพื้นบ้านกลุ่มชาติพันธุ์ลาวครั่ง ใช้วิธีการเลือกแบบเจาะจง ประกอบด้วย ผู้นำชุมชน ผู้รู้/ภูมิปัญญาผ้าทอ รวมทั้งหมดจำนวน 10 คน รวมถึงใช้วิธีการสังเกตแบบมีส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วม การสอบถามความคิดเห็นและข้อเสนอแนะจากผู้นำชุมชน ผู้รู้/ภูมิปัญญาผ้าทอจำนวน 20 คน เพื่อให้ได้มาซึ่งข้อมูลแนวทางการจัดการความรู้เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ภูมิปัญญาผ้าทอพื้นบ้านกลุ่มชาติพันธุ์ลาวครั่ง ชุมชนวัดโพรงมะเดื่อ จังหวัดนครปฐม ใช้สถิติเชิงพรรณนาการวิเคราะห์ข้อมูลเนื้อหา(Content analysis)

ผลการวิจัย พบว่า

1. สภาพบริบท การเรียนรู้การเรียนรู้ภูมิปัญญาผ้าทอพื้นบ้านกลุ่มชาติพันธุ์ลาวครั่ง ชุมชนวัดโพรงมะเดื่อ จังหวัดนครปฐม ได้มีการเรียนรู้โดยผ่านการเรียนรู้ที่เกิดจากการเลียนแบบ การจดจำความรู้ที่สืบทอดกันมาในครอบครัว อาจใช้วิธีการสาธิต ทำให้ดูเป็นตัวอย่าง อธิบายขั้นตอนต่างๆ และให้ปฏิบัติตามด้วยตนเอง มีการปฏิบัติซ้ำๆ จนเกิดความชำนาญ วิธีการบอกเล่าผ่านพิธีกรรมทางศาสนา หรือพิธีกรรมทางขนบธรรมเนียมประเพณีต่าง ๆ และการประกอบอาชีพ ทอผ้า เป็นต้น โดยภูมิปัญญาการทอผ้าของกลุ่มชาติพันธุ์ลาวครั่ง ชุมชนบ้านโพรงมะเดื่อ ผ้าทอจะมีลักษณะเป็นผ้าไหมและผ้าฝ้าย การทอผ้าจะใช้เทคนิคการทอผ้าแบบจก เพื่อให้เกิดลวดลายต่างๆ ผ้าทอเป็นผ้าทอมือที่มีความสวยงามมีเอกลักษณ์โดดเด่น เพราะแสดงถึง   วิถีการดำเนินชีวิต ความเชื่อ ขนบธรรมเนียมประเพณีของชุมชน มีลวดลายผ้าทอ คือ ลวดลายธรรมชาติ และลวดลายเรขาคณิต การทอผ้าลาวครั่งจะใช้ก็ทอผ้าพื้นบ้านแบบโบราณ เป็นเครื่องมือสำหรับการทอผ้า         การทอผ้าจะใช้เทคนิคการทอผ้าแบบจก เพื่อให้เกิดลวดลายต่าง ๆ โดยเพิ่มเส้นด้ายพุ่งพิเศษสำหรับสอดขึ้นลง มีการเรียงจับลายของเส้นพุ่งอยู่ตลอดเวลา จะทำให้เกิดเป็นลวดลายเป็นช่วง ๆ และสามารถทำสลับสีลวดลายได้หลากสี

2. การออกแบบกิจกรรมการจัดการความรู้เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ภูมิปัญญาผ้าทอพื้นบ้านกลุ่มชาติพันธุ์ลาวครั่ง ชุมชนวัดโพรงมะเดื่อ จังหวัดนครปฐม มีเนื้อหาซึ่งประกอบไปด้วย1) ขั้นตอนการทำผ้ามัดหมี่ 2) การกรอด้าย 3) การกราฟลาย 4) การย้อมสี 5) กี่ทอมือและกี่กระตุก และ 6) เส้นใยสำหรับการทอ โดยถ่ายทอดความรู้ผ่านการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ โดยใช้ศูนย์เพื่อการเรียนรู้ วัฒนธรรม วัดโพรงมะเดื่อ อ.เมือง    จ.นครปฐม เป็นศูนย์กลางการเรียนรู้ และใช้สื่อโซเชียลมีเดียในรูปแบบเว็บไซต์ด้วย Google Site และคลิปวิดีโอที่สามารถนำเสนอผ่านช่องทาง Facebook ผ้าทอลาวครั่งชุมชนวัดโพรงมะเดื่อ

3. แนวทางการจัดการความรู้เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ภูมิปัญญาผ้าทอพื้นบ้านกลุ่มชาติพันธุ์ลาวครั่ง ชุมชนวัดโพรงมะเดื่อ จังหวัดนครปฐม มีทั้งหมด 5 แนวทางด้วยกันคือ 1) สมาชิกภายในชุมชน และผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง ร่วมกันคิดและกำหนดความรู้ที่ต้องการจะถ่ายทอดหรือเผยแพร่สู่สาธารณะ 2) ช่วยกันพัฒนาและสร้างความรู้ขึ้นใหม่ โดยการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกันทั่วทั้งภายในชุมชน และภายนอกชุมชน ด้วยเครื่องมือหรือวิธีการต่างๆ รวมถึงสื่อที่ทันสมัย เช่น สื่อโซเชียลมีเดีย เป็นต้น 3) ทำการคัดเลือกความรู้ที่มีคุณค่า จัดเก็บความรู้ บันทึกเป็นฐานข้อมูล หรือบันทึกเป็นลายลักษณ์อักษรที่ชัดเจน เช่น หนังสือ ตำรา วิดีทัศน์ หรือ สื่อสมัยใหม่ในทางอินเตอร์เน็ต เป็นต้น 4) ถ่ายทอดความรู้ ผ่านการปฏิบัติจริง การสาธิต บันทึกเป็นลายลักษณ์อักษร และสื่อโซเชียลมีเดียต่างๆ ให้แก่สมาชิกชุมชน องค์กรของรัฐและเอกชน บุคคลทั่วไปที่สนใจ รวมถึงนักเรียน นักศึกษา ที่อยู่ในบริเวณใกล้เคียง 5) มีการนำความรู้ไปใช้ เพื่อทำให้เกิดการปรับปรุงและสร้างสรรค์เป็นนวัตกรรมใหม่ๆ จากองค์ความรู้ภายในชุมชน ก่อเกิดรายได้ เห็นคุณค่าขององค์ความรู้ ก่อให้เกิดการ สานต่อ และอนุรักษ์ภูมิปัญญาผ้าทอพื้นบ้านกลุ่มชาติพันธุ์ลาวครั่งต่อไป

The purposes of this research were : 1) to study the context of the fabric weaving wisdom of Lao Khrang focused on Lao Khrang ethnic Group in Wat Phrong Madua community Nakhon Pathom province 2) to design activities for enhancing learning of the fabric weaving wisdom of Lao Khrang focused on Lao Khrang ethnic group in Wat Phrong Madua community Nakhon Pathom province   3) to suggest knowledge management approaches for enhancing learning of the fabrics weaving wisdom of Lao Khrang focused on Lao Khrang ethnic group in Wat Phrong Madua community Nakhon Pathom province. The sample group in the study of community context knowledge and to design knowledge management activities to promote the learning of local weaving wisdom of the Lao Khrang ethnic group. The purposive selection method was used, consisting 10 people of community leaders, knowledgeable people/wisdom of weaving fabrics. Participant and non-participant observation methods, asking for opinions and suggestions from 20 people of community leaders knowledgeable people/wisdom of weaving fabrics to obtain information on Knowledge Management Approaches for Enhancing Learning of the fabrics weaving wisdom of Lao Khrang focused on Lao Khrang ethnic group in Wat Phrong Madua community Nakhon Pathom province. Descriptive statistics were used to analyze content data.

The findings were as follows :

1. Learning the local weaving wisdom of the Lao Khrang ethnic group Wat Prongmaua community Nakhon Pathom province has learned through learning caused by imitation. Remembering knowledge passed down in the family demonstration methods may be used. Make an example explains the steps and follow by yourself repeated practice until proficiency. How to tell through religious rituals or rituals of various traditions and occupation, weaving, etc. Weaving wisdom of Lao Khrang ethnic group Wat Prong Madua community woven fabric looked like silk and cotton. Weaving used the JOG weaving technique in order to create various woven fabric patterns which were beautiful and unique hand-woven fabrics. It represented the way of life, beliefs, customs, and traditions of the community. There was a woven fabric pattern, being a natural pattern, and geometric patterns. In addition, fabric weaving, Lao Khrang, was used to weave traditional folk cloth. It was a tool for weaving. Moreover, JOG weaving technique was used to create various patterns by adding a special weft yarn for inserting up and down until there was a pattern of weft lines all the time. As a result, it caused a periodic pattern and could be made to switch colors, patterns, and various colors.

2. Designing activity for enhancing learning of the fabrics weaving wisdom of Lao Khrang focused on Lao Khrang ethnic group in Wat Phrong Madua community Nakhon Pathom province adhered to the principle of community participation in thinking, making decisions, planning, doing, and sharing. Conducting various activities in the community through group discussions provided opportunities for members to express their opinions and shared fabrics weaving wisdom of Lao Khrang. The topics of knowledge management could be defined as follows: 1) Mudmee-making process, 2) thread winding, 3) grafting, 4) dyeing, 5) hand loom and loom, and 6) filament for weaving by transferring knowledge through the exchange of knowledge by using the center for cultural learning, Wat Phrong Madua, Muang district, Nakhon Pathom province as a learning center. Furthermore, used social media in the form of a website with Google Site and video clips that can be presented via Facebook under name “the weaving fabrics of Lao Khrang, Wat Phrong Madua Community”. Accordingly with the COVID-19, coronavirus pandemic, there had been tracked, improved and developed. Also, disseminating knowledge on social media with opinion assessments and satisfaction questionnaires for further improvements and improvements had been practiced.

3. Knowledge management approach to promote learning of folk wisdom of Lao Khrang ethnic group Wat Phrong Madua community Nakhon Pathom province obtained from collecting data by organizing group discussions. There are 5 approaches: 1) members within the community and those involved together to think and determine the knowledge that needs to be transferred or disseminated to the public; 2) help each other develop and create new knowledge by exchanging knowledge throughout the community and outside the community with various tools or methods including modern media such as social media, etc. 3) selecting valuable knowledge store knowledge save as database or clearly written records such as books, textbooks, videos or modern media on the Internet, etc. 4) transfer knowledge through hands-on practice, demonstrations, written records and various social media to community members public and private organizations interested guests. 5) knowledge is applied to cause improvements and create new innovations from the body of knowledge within the community generate income see the value of knowledge cause a connection and to conserve the local wisdom of the Lao Khrang ethnic group